ઉ. પ્ર. માં ડીજીની નિમણૂકનો નવો નિયમ કેંદ્રિય ગૃહમંત્રીની સત્તા પર તરાપ..?

 હવે રાજ્ય સરકાર DGPની સીધી નિમણૂક કરી શકશે, કેબિનેટે નિમણૂક નિયમો ૨૦૨૪ને મંજૂરી આપી છે જેથી રાજ્ય સરકાર યુપીના ડીજીપી (પોલીસ દળના વડા) ની સીધી નિમણૂક કરી શકશે. આ સંદર્ભમાં, મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથની અધ્યક્ષતામાં કેબિનેટે સોમવારે પોલીસ મહાનિર્દેશક, ઉત્તર પ્રદેશ (ઉત્તર પ્રદેશના પોલીસ દળના વડા) પસંદગી અને નિમણૂક નિયમો ૨૦૨૪ને મંજૂરી આપી છે. જેમાં હાઈકોર્ટના નિવૃત્ત જજની અધ્યક્ષતામાં નામાંકન સમિતિની રચના કરવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. જ્યારે ડીજીપીનો લઘુત્તમ કાર્યકાળ બે વર્ષનો નક્કી કરવામાં આવ્યો છે. ત્યારે હવે સવાલ એ પણ છે કે આ નવી વ્યવસ્થા કેંદ્રિય ગૃહમંત્રીની સત્તા ઉપર સીધી તરાપ છે..? દેશના અન્ય રાજ્યોની કેબિનેટ પણ નિમણૂક આવા નિયમોને મંજૂરી આપી શકશે..?

click link to see video
https://www.instagram.com/reel/DB-QoG5o3un

આ નોમિનેશન કમિટીમાં મુખ્ય સચિવ, યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશન દ્વારા નામાંકિત અધિકારી, ઉત્તર પ્રદેશ પબ્લિક સર્વિસ કમિશનના અધ્યક્ષ અથવા નામાંકિત અધિકારી, અધિક મુખ્ય સચિવ ગૃહ, એક નિવૃત્ત ડીજીપી કે જેમણે ડીજીપી તરીકે કામ કર્યું છે તેનો સમાવેશ થશે. આ બધાંનો ઉદ્દેશ ડીજીપીના પદ પર નિમણૂક માટે યોગ્ય વ્યક્તિની સ્વતંત્ર પસંદગી અને પારદર્શક તંત્રની સ્થાપના કરવાનો છે, જેથી તેની પસંદગી રાજકીય અથવા વહીવટી હસ્તક્ષેપથી મુક્ત હોય તેની ખાતરી કરી શકાય. ઉપરાંત, તે રાજ્યની ચોક્કસ પરિસ્થિતિઓ અને પોલીસિંગ જરૂરિયાતો અનુસાર પણ છે. ડીજીપીની પસંદગી રાજ્ય સરકાર દ્વારા તેમની સેવાની લંબાઈ, સામાન્ય રીતે ખૂબ જ સારો સર્વિસ રેકોર્ડ અને પોલીસ દળનું નેતૃત્વ કરવા માટેના અનુભવના આધારે કરવામાં આવે છે.

ડીજીપીને પદ પરથી હટાવવા સંબંધિત જોગવાઈઓ સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા પસાર કરવામાં આવેલી માર્ગદર્શિકાનું પાલન કરે છે. કોઈપણ ફોજદારી કેસમાં અથવા ભ્રષ્ટાચારના કેસમાં, અથવા જો તે અન્યથા તેની ફરજો અને જવાબદારીઓ નિભાવવામાં નિષ્ફળ જાય, જેથી બે વર્ષનો સમયગાળો પૂરો થાય તે પહેલા રાજ્ય સરકાર દ્વારા તેમને જવાબદારીમાંથી મુક્ત કરી શકાય. તમને જણાવી દઈએ કે પોલીસ સુધારણાને લઈને વર્ષ ૨૦૦૬માં સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર આપવામાં આવેલા નિર્ણય અને આદેશ અનુસાર રાજ્ય સરકારો નવો પોલીસ કાયદો બનાવે તેવી અપેક્ષા હતી.

જેથી પોલીસ તંત્રને કોઈપણ પ્રકારના દબાણથી મુક્ત રાખી શકાય. નાગરિકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાની સાથે કાયદાનું શાસન સ્થાપિત કરી શકાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે સુપ્રીમ કોર્ટે તાજેતરમાં ડીજીપીની નિમણૂક પર ૮ રાજ્યોને અવમાનનાની નોટિસ પાઠવી હતી. આમાં યુપી પણ સામેલ હતું. હકીકતમાં, યુપીમાં છેલ્લા અઢી વર્ષથી કાર્યકારી ડીજીપી સતત તૈનાત કરવામાં આવી રહ્યા છે. મુકુલ ગોયલને ડીજીપી પદ પરથી હટાવ્યા બાદ નવા ડીજીપીની પસંદગી માટેની પેનલ યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશનને મોકલવામાં આવી ન હતી. કાર્યકારી ડીજીપીની પોસ્ટિંગને લઈને પણ સવાલો ઉભા થયા છે. રાજ્ય સરકારે નવા નિયમો લાવી આનો અંત લાવી દીધો છે.